Co to jest zez ukryty?

Kobieta w okularach ze zdiagnozowanym zezem ukrytym

Prawidłowe ustawienie dwojga oczu, oznaczające równowagę mięśni gałek ocznych, zwane jest ortoforią. Zdarzają się jednak odstępstwa od stanu idealnego, skutkujące pojawieniem się schorzeń, takich jak zez ukryty (heteroforia) czy zez jawny (heterotropia). Zez ukryty często długo pozostaje niewykryty. Spowodowane jest to brakiem występowania widocznych objawów podczas normalnego patrzenia. Jak można rozpoznać zeza ukrytego?

Czym jest zez ukryty?

Zez ukryty, zwany również heteroforią, jest dysfunkcją narządu wzroku, ujawniającą się w chwili zaburzenia widzenia obuocznego. Polega na utajonym osłabieniu poszczególnych mięśni zewnątrzgałkowych, prowadzącym do upośledzenia koordynacji niezbędnej dla widzenia obuocznego. Przy patrzeniu na wprost, oczy są ustawione prawidłowo, równolegle. Dopiero po zasłonięciu oka wadliwego dochodzi do jego odchylenia i ujawnienia się zeza.

Kierunek zbaczania oka nie jest zawsze jednakowy, można wyróżnić:

  • ezoforię – oko odchyla się do wewnątrz, zbieżnie,
  • egzoforię – oko odchyla się na zewnątrz, rozbieżnie,
  • hiperforię – oko odchyla się pionowo w górę,
  • hipoforię – oko odchyla się pionowo w dół.

Jakie są przyczyny wystąpienia heteroforii?

Głównymi czynnikami ryzyka wystąpienia zeza ukrytego jest wzmożone napięcie psychiczne (długotrwały stres, silne emocje) lub ogólne osłabienie odporności, zwłaszcza po częstych infekcjach. Oprócz tego podłożem wpływającym na wzrost prawdopodobieństwa wystąpienia heteroforii są wady i urazy samego narządu wzroku, takie jak:

  • osłabione mięśnie zewnątrzgałkowe,
  • nowotwory obejmujące mięśnie oka,
  • predyspozycje osobnicze dotyczące budowy anatomicznej narządu wzroku,
  • czy nieprawidłowo dobrana korekcja.

Jak objawia się zez ukryty?

Do objawów zaliczamy:

  • ból głowy w okolicy czołowej,
  • zmęczenie oczu,
  • trudności w zmianie ostrości wzroku z bliskiej na dalszą,
  • podwójne widzenie,
  • nieostre widzenie,
  • odczuwanie bólu i pieczenie przy zamkniętych powiekach.

Na czym polega diagnostyka i rozpoznanie?

Istnieje kilka metod pozwalających na wykrycie heteroforii, przy czym najprostszym badaniem jest test odsłaniania. Jest to metoda nieinwazyjna, polegająca na naprzemiennym zakrywaniu oraz odkrywaniu raz jednego, a następnie drugiego oka. Pacjent ustawiony jest w pewnej odległości od przedmiotu, na którym ma skupić wzrok. Przy przeprowadzaniu próby lekarz obserwuje ruch gałek ocznych osoby badanej. Jeśli zauważony zostanie ruch nastawczy oka po odsłonięciu (oko w chwili odsłaniania wraca do stanu równowagi), należy rozważyć diagnozę zeza ukrytego.

Innym badaniem stosowanym w diagnostyce zeza ukrytego jest próba Maddoxa. Ten nieinwazyjny test opiera się na wykorzystaniu krzyża i pałeczki Maddoxa lub skrzydła Maddoxa w zależności od kierunku badania (do dali/do bliży). Zadaniem chorego jest patrzenie na światełko w środku krzyża. Jedno oko zasłonięte jest ciemnoczerwonym szkłem, które przekształca punktowe światło w linię. W przypadku ortoforii (prawidłowego stanu mięśni zewntąrzgałkowych), czerwona linia przechodzi przez punkt świetlny. Wszelkie odchylenia linii świetlnej od widocznego źródła światła świadczą o nieprawidłowości oka i są przesłanką do rozpoznania zeza ukrytego.

Jak leczyć zeza ukrytego?

Sposób leczenia dobierany jest indywidualnie do pacjenta, biorąc pod uwagę wiek, stopień zaawansowania choroby czy samą przyczynę pojawienia się zeza.

Jeśli chory z potwierdzonym rozpoznaniem nie skarży się na ból, dyskomfort, pogorszenie jakości widzenia oraz pozostałe charakterystyczne objawy, nie ma potrzeby do wprowadzania leczenia. Warto w takim przypadku pamiętać o prawidłowej higienie pracy, aby uniknąć nadmiernego obciążenia dysfunkcyjnego oka.

W przypadku wystąpienia poważniejszych patologii, połączonych z występowaniem objawów fizycznych, wprowadzone zostaje leczenie adekwatne do stanu zdrowia. Opiera się ono na doborze odpowiednich soczewek, regularnym prowadzeniu ćwiczeń wzmacniających mięśnie gałki ocznej oraz terapii farmakologicznej. W przypadku braku reakcji na powyższe metody konieczna może okazać się operacja.

Stopień zaawansowania zaburzenia należy regularnie kontrolować, ponieważ zaniedbana wada może prowadzić do przerodzenia się zeza ukrytego w zez jawny!

Jak można chronić się przed heteroforią?

Kobieta wykonująca badania okulistyczne w celu zdiagnozowania zeza ukrytego
Źródło: Pexels.com

Podstawą utrzymania zdrowia jest regularne badanie okulistyczne, które pozwoli szybko rozpoznać wszelkie nieprawidłowości. W przypadku diagnozy zeza ukrytego należy skonsultować się ze specjalistą oraz sumiennie wypełniać jego zalecenia. Dobrą praktyką, którą powinny stosować nie tylko osoby chore, ale wszyscy, jest prawidłowa higiena pracy przy korzystaniu z urządzeń elektronicznych. Można także wspomagać wzrok ćwiczeniami oraz prawidłową dietą (marchew, czarna porzeczka, zioła).

Źródła:

  • Zez, Ewa Oleszczyńska-Prost, Elsevier Urban&Partner, 2001,
  • Diagnostyka różnicowa objawów chorobowych, Franciszek Kokot, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2007,
  • Neurologia praktyczna, Antoni Prusiński, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2015.

One thought on “Co to jest zez ukryty?

  1. Borykam się z wadą zeza ukrytego od najmłodszych lat. To bardzo uciążliwa sprawa i trudno jest samemu nad tym zapanować. Oko po prostu ucieka. Za kilka miesięcy mam operację. Mam nadzieję, że wówczas wszystko będzie dobrze! 😀

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.